haykranen.nl Pijltje wijzend naar links

Alle afleveringen van Hay Kranen legt het internet uit Een kleurige 8-vorm

Afspeelknop

Beluister #3: Hoe bespioneer je heel Nederland?

Heel Nederland bespioneren. Sonja Alferink vroeg zich niet af of het mag, of dat het al zo is, maar gewoon: of het kan. En zo ja, hoe zou je dan alles wat mensen doen volgen? En kun je dan ook op basis van die data voorspellen of iemand de wet overtreedt of verdacht gedrag vertoont?

Voor bij de aflevering

Over Sonja Alferink

Vragen over de aflevering

Hoe zat het ook alweer met die uitzending van DWDD met De Verleiders?
Op 28 januari 2019 waren de vijf acteurs van De Verleiders te gast bij DWDD om te praten over hun nieuwe voorstelling #niksteverbergen. Er was veel kritiek op de uitzending, omdat de acteurs alarmerende uitspraken deden over privacy en veiligheid die niet bleken te kloppen of sterk overdreven waren.

Hoe zit het met die klantenpas van de Praxis? En wat voor data slaan ze dan allemaal op?
De klantenkaart van de Praxis heet “Praxis Plus”. Je moet daarvoor je naam, e-mail en adresgegevens doorgeven. Alle aankopen die je doet, zowel offline als online, worden dan vervolgens aan elkaar gekoppeld. Ook het gebruik van de site en de app worden aan je Praxis Plus-account gekoppeld.

Heeft de Praxis een database waar alle aankopen instaan?
Alle bestellingen die je bij de Praxis doet worden zeven jaar bewaard in het centrale winkelsysteem.

Weet de Albert Heijn jouw hele koopgedrag door jouw persoonlijke aankopen?
Als je een persoonlijke bonuskaart hebt dan wordt je koopgedrag in de winkel, online én je surfgedrag op de ah.nl website gekoppeld aan je bonuskaart, waar ook je naam, adresgegevens, geboortedatum, e-mail en telefoonnummer in staan.

Hoe biedt een webwinkel je dingen aan op basis van je Facebook-account?
Je kan een ‘Facebook Pixel’ op een webwinkel installeren die alles trackt wat de bezoekers doen. Vervolgens kun je die data gebruiken om op basis daarvan een bepaalde groep mensen advertenties aan te bieden.

Kan de AIVD inprikken op het KPN-netwerk en luisteren naar wat jij zegt?
De AIVD heeft een aantal ‘bijzondere inlichtingenmiddelen’, waaronder het aftappen van telefoonlijnen. Dat mag alleen na schriftelijke toestemming van de Minister van Binnenlandse Zaken.

Kan de NSA meelezen met Nederlandse Gmail-berichten?
De huidige situatie is niet helemaal duidelijk, maar Google heeft zelf in het verleden gezegd dat gebruikers moeten verwachten dat er met hun e-mail kan worden meegelezen.

Hoe zit het met dat systeem van IBM dat de politie van Memphis gebruikt?
De politie van Memphis gebruikt een systeem wat CRUSH heet (Criminal Reduction Utilising Statistical History). Op basis van statistieken kan het voorspellen op welke plekken er veel criminaliteit voorkomt. Men claimt dat het een van de belangrijkste factoren was van de daling van 31% van de criminaliteit in die stad.

Kun je aan Instagram posts zien of iemand depressief wordt?
Wel volgens dit onderzoek.

Mag de Amerikaanse NSA op massale schaal burgers volgen?
Een complexe vraag, maar de American Civil Liberties Union, een van de belangrijkste Amerikaanse organisaties die opkomt voor de vrijheden en rechten van Amerikaanse burgers, vindt van wel.

Mag de Nederlandse AIVD op massale schaal burgers volgen?
Wat de AIVD mag, zelfs met de nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv), is een stuk beperkter dan de Amerikaanse AIVD.

Waarom is versleutelde (encrypted) communicatie altijd helemaal open of niet?
De Volkskrant heeft hier een goede video over die het uitlegt: een beetje encryptie bestaat niet.

Hoe zit het met dat systeem in China waar je punten krijgt voor sociaal gewenst gedrag, zodat je bijvoorbeeld makkelijker een hypotheek krijgt?
Het systeem heet het “sociale kredietsysteem” en zou vanaf 2020 elke Chinese burger en bedrijf een ‘score’ moeten geven. Een lage score kan betekenen dat je moeilijker aan een lening kan komen, niet mag vliegen of trager internet krijgt. Dat het ook nog eens een keer heel lastig is om te ontdekken hoe dat systeem nou precies werkt is mooi te horen in een podcast van het NRC.

Zijn er echt stoplichten in China waar door rood lopen je een lagere kredietscore geeft?
Dit specifieke voorbeeld komt uit een aflevering van de VPRO-serie “Door het hart van China” uit 2018.

Welke Amerikaanse verzekeraar geeft je korting als je een soort Fitbit draagt?Dit ging over John Hancock, een Amerikaanse verzekeraar die alleen nog levensverzekeringen aanbiedt als je je gezondheid trackt met ‘wearables’ en smartphone-apps.

Iets vergelijkbaars in Nederland is de “Veilig Rijden” autoverzekering van de ANWB. Je krijgt tot 30% extra korting als je veilig rijdt. Je moet dan een app gebruiken en een beacon in de auto leggen die je rijstijl bijhoudt.

Wat is surveillance capitalism?
De term is gepopulariseerd door de Amerikaanse auteur en socioloog Shoshana Zuboff. In haar gelijknamige boek beschrijft ze ‘toezichtskapitalisme’ als een manier om geld te verdienen aan onze persoonlijke data.


Een podcast van zo'n 20 minuten waardoor je de digitale wereld beter gaat begrijpen.