Podcasts die ik heb geluisterd met een waardering volgens mijn onvolprezen viersterrensysteem.

2024

• Hoe kaas de wereld redt. Podcastreeks van Simon Heijmans en Marion Oskamp (De Brand in het Landhuis) over hoe échte kaas kan worden gemaakt zonder koeien. Heijmans en Oskamp praten met fabrikanten die daar mee bezig zijn, en onderzoeken tegelijk wat voor leven koeien nu hebben. Een serieus en fascinerend onderwerp dat helaas belabberd is uitgevoerd. Jaap Korteweg, de oprichter van de Vegetarische Slager die nu koeloze kaas ontwikkelt en een hoofdpersoon is in deze podcast, wordt kritiekloos op een voetstuk gezet als briljante visionair. Elke wetenschappelijke duiding ontbreekt volledig. Delen van de podcast voelen geacteerd, en het pathos ligt er dik bovenop, bijvoorbeeld wanneer Heijmans besluit vegetariër te worden. Op de helft van de podcast adopteren de makers een kalf uit een soort gewetenswroeging. De luisteraars wordt vervolgens gevraagd geld te doneren(!) om opvang mogelijk te maken. En dan is er nog de merkwaardige climax, waarin Heijmans en Oskamp (spoiler alert) ondanks een verbod de koeloze kaas ‘stiekem’ proeven en zeggen dat het geweldig smaakt. Een grapje? Hoe kaas de wereld redt is een hoorspel, geen serieuze Radio 1-podcast. ★☆☆☆

2023

• De Erfenis. Zesdelige podcastserie van Audiocollectief Schik, over vier mensen die figuurlijk of letterlijk geconfronteerd worden met een erfenis. Schik gooit het hier over een andere boeg dan bij eerdere successen als Bob en El Tarangu: de drie dames van Schik staan niet meer op de voorgrond; dat zijn nu de vier mensen die ze hebben geportretteerd. Het pakt uitstekend uit: de vier portretten zijn prachtig uitgewerkt in spanning en opbouw. Aflevering zes, over de Bosnische Alma, is de beste. Een confronterende geschiedenisles over de genocide in Srebrenica die alle Nederlanders zouden moeten horen. Hopelijk houden ze deze kwaliteit vast voor een volgend seizoen. ★★★☆
• Zwermelingen. Vierdelige VPRO-podcastserie over de zoektocht naar de eigenaar van een dagboek. Op een koude winterdag vindt Sander Schattefor in het Jammerdal-bos bij Venlo een tas met inhoud: een dagboek en pasfoto’s van een onbekende vrouw. Al snel wordt het duidelijk dat de tas waarschijnlijk van een Poolse arbeidsmigrant is, waar er veel van zijn in Venlo en omgeving. Vaak is bij hen werk en onderdak aan elkaar gekoppeld, en na ontslag komen ze dan ook regelmatig op straat terecht. Zwermelingen is een mooi, klein, verhaal dat voor iets groters staat wat de afgelopen tijd heel zichtbaar aan het worden is: de toename van, met name Oost-Europese, dak- en thuislozen. ★★★☆
• The Coming Storm. Achtdelige BBC-podcastserie waarin verslaggever Gabriel Gatehouse de oorzaken van de Capitool-bestorming van 6 januari 2021 onderzoekt. Gatehouse legt bloot dat de complottheorieën die door Trump-aanhangers zijn omarmd (zoals QAnon) hun wortels hebben in de jaren-negentig verhalen over de Clinton-familie. En hij laat overtuigend zien dat het gevaarlijk is om zomaar de dingen die “wappies” online roepen terzijde te schuiven. (★★★☆)
• Vriend of Vijand. Vijfdelige podcastserie van Saar Slegers over wetenschapsspionage (ik luisterde de eerste drie delen). De Nederlandse universiteiten zitten vol academeci uit de hele wereld zoals kernfysica en cybersecurity-experts. Maar die komen soms ook uit landen als China, Rusland en Iran. Hoe gevaarlijk is dat voor de staatsveiligheid? En als je die mensen uitsluit, is dat dan geen discriminatie? De podcast heeft niet (zoals Slegers’ vorige serie De man en de maan) een sterke hoofdpersoon, of een eenduidig verhaal. Maar dat weerhoudt de serie er niet van om zeer informatief een onderwerp te belichten waar ik zelf niks vanaf wist. (★★★☆)
• Achterwerk. Podcastserie waarin Elja Looijestijn op zoek gaat naar de mensen die een brief schreven aan de legendarische rubriek in de VPRO-gids. Een tof concept, en de verhalen zijn interessant, maar in de uitwerking schort het. De muziek van Aafke Romeijn is leuk, maar overheerst. De montage voelt slordig, waardoor je in verwarring raakt over wie wie is en waar je bent. Het is ook jammer dat er niet meer wordt ingegaan op hoe de rubriek tot stand kwam, vooral omdat Looijestijn de verhalen bespreekt met Katja de Bruin – beiden waren lang redacteur van de rubriek. (★★☆☆)
• Hoaxed. In 2014 zaten twee jonge kinderen uit de rijke Londonse wijk Hampstead bij een politiebureau. Ze getuigden dat hun vader onderdeel zou zijn van een groot satanisch pedofielennetwerk in die wijk. Het bleek allemaal nonsens, verzonnen door hun moeder en stiefvader. In de zesdelige podcastreeks Hoaxed gaat Alexi Mostrous op zoek naar de oorsprong van die bizarre beschuldigingen, en hoe ze samenvallen met veel andere complottheorieën zoals Qanon en Pizzagate. Soms iets te vol op het orgel en te sensationeel, maar goed, daar vraagt het verhaal wellicht ook wel om. (★★☆☆)
• De Kunst van het Verdwijnen. Op 3 februari 2019 werd een bank in de Antwerpse Joodse wijk beroofd via een tunnel. Bart van Nuffelen en Lucas Derycke verdiepten zich erin. Ze koppelen die beroving aan een aanslag op een groep Joodse schooljongens in 1980 en de ontsnapping van een jongetje aan een razzia in 1942. Dat klinkt als een gekunstelde combinatie maar de makers brengen het wonderlijk goed samen. Vooral in de laatste twee afleveringen wordt alles zo briljant aan elkaar geknoopt dat het literatuur wordt. (★★★★)
• Niet van de Wereld. “We zijn ín de wereld, maar niet ván de wereld” is een lijfspreuk voor gereformeerde Nederlanders (refo’s). Maar hoe ziet hun wereld er eigenlijk uit? Maarten Dallinga dook in hun wereld en logeerde ondermeer bij een refo-gezin in de Bijbelgordel. Hij schetst een integer, eerlijk, maar soms ook ontluisterend beeld van de gemeenschap. Dallinga’s eigen rol geeft de serie een extra laag: hij heeft zelf een christelijke achtergrond maar woont samen met een man. (★★★☆)

2022

• Wie is Emmy? Podcast van Daan Windhorst en Nikki Dekker over de mysterieuze maker van een héél slecht kleurboek. Ik heb me laten vertellen dat ze hier zestien (!) afleveringen aan gaan besteden. Dekker en Windhorst duiken dus regelmatig zijpaadjes in, zoals in de boeiende derde aflevering over print-on-demand boeken. Het haalt echter wel flink de vaart uit het verhaal. Maar misschien is dat ook wel bewust, want kleuren doe je tenslotte voor de ontspanning. (★★☆☆)
• Blauwe M&M’s. Zevendelige podcastserie van 3voor12 met verhalen over het wel en wee van de concertwereld. Wie regelt de drugs voor de artiesten, wat staat er voor geks op de rider en wat doe je met gillende groupies? De serie is niet veel meer dan een reeks goed gemonteerde anekdotes van mensen uit de industrie. Maar omdat de makers (Timo Pisart en Atze de Vrieze) al zo lang meelopen in de business zijn de interviews bijzonder openhartig en zeer vermakelijk. (★★★☆)
• The Trojan Horse Affair. Achtdelige podcastserie over een mysterieuze brief die de gemeenteraad van Birmingham in 2013 ontving. Daarin werd gewaarschuwd dat op scholen een extreme Islamitische ethiek werd gedoceerd. Er bleek weinig van te kloppen, maar desondanks werden ingrijpende anti-terrorisme maatregelen ingevoerd. Maar wie schreef die brief? Dat wordt uitgezocht door een interessant duo: podcastlegende Brian Reed (van S-Town) en de verse van doktor tot journalist omgeschoolde (Islamitische) Hamza Syed. De wrijving en ongemakkelijkheid in hun werkrelatie geeft veel gelaagdheid aan de productie. (★★★☆)
• Het geheim van Rijswijk. Tiendelige NRC-podcast over de moord op drie leden van een Rijswijks bandje in 1985. Podcasts zijn een mooi medium om te laten horen hoe onderzoeksjournalistiek werkt, en daar maken ze hier goed gebruik van. Verder worden de spanningen in de Surinaamse gemeenschap net na de onafhankelijkheid van 1975 uitgelegd, en snap je wat dat te maken heeft met die moord. (★★★☆)

2021

• De Schaduwspits. Vierdelige podcastreeks van de NOS over het ogenschijnlijk ontbreken van homoseksuele voetbalprofs. Ondanks dat deze serie een beetje lijdt aan de Hollandse podcastziekte (net vertelde dingen woordelijk herhalen) is het inhoudelijk en journalistiek uitstekend gemaakt. Het werkt bijvoorbeeld goed dat ze voice-appjes gebruiken voor een wat lossere vertelvorm. Hopelijk komen er nog meer delen (en een hoop voetballers uit de kast). (★★★☆)
• De Vlaamse Kunstroof. Zesdelige podcastserie over de diefstal in 1934 van delen van het Lam Gods, het meesterwerk van de gebroeders Van Eyck. Het paneel De Rechtvaardige Rechters van het Gentse altaarstuk is na 87 jaar nog steeds vermist. De podcastmakers gaan op zoek, samen met amateurspeurders die plausibele en wat minder plausibele theorieën hebben over waar het paneel na 87 jaar kan zijn gebleven. De montage had strakker gemogen. Toch de moeite waard voor kunstliefhebbers die het algemene verhaal wel kennen, maar de details niet. (★★☆☆)
• Wat dreef Tristan? Zesdelige podcastserie van het AD over Tristan van der Vlis, die tien jaar geleden in Alphen aan den Rijn zes mensen doodschoot in winkelcentrum De Ridderhof. Ik luisterde de eerste twee afleveringen. Dat ging helaas nogal van de hak op de tak. Van een terugblikkende burgemeester gaat het opeens naar de Columbine High-schutters. Dit was een goede podcast geweest als de makers beter geselecteerd hadden in het materiaal en per aflevering één onderwerp hadden uitgelicht. Jammer. (★★☆☆)
• De Deventer Mediazaak. Zesdelige podcastserie over de Deventer moordzaak en de rol van de media. Wie had het ook alweer gedaan: de boekhouder of de klusjesman? Annegriet Wietsma duikt in de rol van de media bij de beeldvorming en met name de omstreden rol van Maurice de Hond. Afgewogen en verantwoord, want ze heeft alle hoofdrolspelers in de zaak gesproken en vrijwel allemaal voor de microfoon gekregen. (★★★★)
• Mathilde’s Mysterie. Zesdelige true crime podcastserie over de dood van societyfiguur Mathilde Willink in 1977. Zo diep als De moord op Patrick (het beste Nederlandse voorbeeld in dit genre) gaat Mathilde’s Mysterie niet. Toch is de serie zeer de moeite waard, omdat de wereld rondom de excentrieke Willink goed tot leven wordt gewekt, inclusief de dubieuze rol van roddeljournalist Henk van der Meijden. En, zoals het hoort bij dit genre, zit er een verassing in de staart. (★★★☆)

2020

• Kleine jongens steken niet. Driedelige podcastserie over de gewelddadige incidenten in de drillrap-scene, door Volkskrant-journalisten Nadia Ezzeroili en Hassan Bahara. Ze krijgen een hoop belangrijke spelers voor de microfoon, maar de podcast gaat wel erg van de hak op de tak, en is vaak stijf en onwennig verteld. Met een duidelijkere focus (zoals de moord op de 18-jarige Jay-Ronne Grootfaam) en een iets lossere presentatie had ik deze serie zo drie sterren gegeven. (★★☆☆)
• Weird Hit Wonder. Atze de Vrieze van 3voor12 had eerder een serie artikelen over rare hits zoals Toppertje en Busje komt zo. Nu heeft hij over hetzelfde onderwerp een podcast-reeks met nummers als Meisje (Je bent zo lelijk als de nacht) en One Day Fly. En dat is nóg leuker, want dan hoor je zowel de muziek als interviews met de artiesten. (★★★☆)
• Heavy Medals. In 2016 bleek dat er binnen de Amerikaanse turnbond meer dan twee decennia lang sprake was van grootschalig seksueel misbruik van minderjarige turnsters, waaronder veel medaillewinnaars. Heavy Medals is een zevendelige podcastserie waarin de vraag centraal staat in welke cultuur zoiets kan gebeuren, en vooral: wie die cultuur hebben gecreëerd, het echtpaar Béla and Márta Károlyi. (★★★★)
• Dead Eyes. In 2001 werd Connor Ratliff gecast voor een bijrolletje in de HBO miniserie Band of Brothers. Maar voordat hij ook maar één scène had opgenomen werd hij ontslagen door de regisseur: Tom Hanks. Hanks vond dat Ratliff ‘dead eyes’ had. Bijna twintig jaar later maakt hij een tiendelige (!) podcast over deze triviale voetnoot in de mediageschiedenis. Is dat tien afleveringen leuk? Ja. Superleuk zelfs. En zelfs zó leuk dat er een tweede seizoen komt. (★★★★)
• Uit de Gouden Kooi. Minipodcast-reeks (drie korte afleveringen) van VPRO Gids-redacteur en Hay Kranen legt het internet uit-gast Elja Looijestijn over haar jeugdvriend Huub van Ballegooy, die deelnam aan realityshow De Gouden Kooi. Heel interessant om het eens van de andere kant te horen, hoe het daar was. Ik kan me voorstellen dat deze drie korte afleveringen ook één aflevering hadden kunnen zijn van een langere reeks over ex-realitysterren. (★★★☆)
• De plantage van onze voorouders. Achtdelige podcastserie van Maartje Duin over het slavernijverleden van haar familie. Een zwaar onderwerp, maar Duin maakt het luchtig en toegankelijk. Ze voorkomt het ‘witte mensen zullen je eens wat vertellen over zwarte geschiedenis’-effect door onderzoek te doen samen met Peggy Bouva, een nazaat van de slaven op de plantage waar haar familie aandelen in had. Ook een fijne bijrol voor Duin’s nuchtere, uitgesproken moeder. (★★★★)
• De laatste dans. Zevendelige podcast van de Limburgse muzikant Frans Pollux. Hij zoekt Uwe, een stamgast uit een Roermonds café die aankondigt dat hij dood gaat en daarna spoorloos verdwijnt. Pollux speurt onvermoeibaar naar Uwe en spreekt zo’n beetje iedereen die hem ooit heeft gekend. Het blijft tot het eind spannend en de podcast balanceert heerlijk tussen lichtvoetigheid en zware kost. Goed gedoan jong! (★★★★)
• Making an Opera. Achtdelige podcastserie van Stef Visjager waarin je een kijkje neemt achter de schermen van de opera Ritratto. Met een bittere afloop, want de première op 13 maart ging niet door vanwege de coronamaatregelen. Een fascinerend inkijkje in deze aparte wereld, maar je krijgt het gevoel (wellicht door het rare einde) dat de laatste paar afleveringen wat haastig zijn afgemonteerd. Ik miste ook een hoofdpersoon: iets meer focus zou goed zijn geweest. (★★★☆)
• De Man en de Maan. Achtdelige podcast over Nederlandse wetenschappers die een radiotelescoop bouwen voor áchter de maan. Ze mogen meeliften op een Chinese satelliet. Je zou denken dat dit een hele nerdy wetenschapspodcast is. Maar het gaat vooral over de culturele verschillen tussen Nederland en China, en hoe dat leidt tot enorme communciatieproblemen en politieke intriges op hoog ambtelijk niveau. Zeer onderhoudend en vlot verteld door maker Saar Slegers, mede dankzij de hoofdpersoon: de sterrenkundige Mark Klein Wolt, die altijd doorgaat in situaties waarin ieder ander het al lang had opgegeven. (★★★★)
• The Missing Cryptoqueen. Nóg een achtdelige podcast (ik luisterde de eerste vijf delen), over de Bulgaarse Dr. Ruja Ignatova die een cryptocurrency bedacht waar miljoenen mensen in gingen investeren. Ignatova verdween met de noorderzon: de cryptomunt bleek een piramidespel. Interssant onderwerp, maar ik mis focus en redactie in deze podcast. Veel informatie wordt eindeloos vaak herhaald en is te fragmentarisch opgenomen. Ook is het af en toe op het prekerige af (ik begrijp na vijf afleveringen wel dat Ignatova een boef is). Een goede eindredacteur had dit tot vijf afleveringen van een half uur kunnen reduceren. (★★☆☆)
• The Dream (seizoen 2). In het eerste seizoen ging deze podcast over de slinkse wereld achter multi-level marketing bedrijven. Het tweede seizoen focust op wellness-bedrijven met dubieuze claims (zoals het vagina-ei van Gwyneth Paltrow). Het is helaas allemaal een stuk prekeriger en minder journalistiek dan het eerste seizoen (wat ik in De Circulaire #96 drie sterren gaf). Uitzondering: de uitstekende vijfde aflevering over de wellness-wereld rondom zwangerschap en geboorte. (★★☆☆)
• De Debutanten. Podcast waarin Devin en Jeffrey elke aflevering iets nieuws uitproberen. Zoals naar de rechtbank gaan, lachmeditatie en in het publiek van DWDD zitten. Leuk concept, fijne presentatoren, zou alleen iets strakker gemonteerd mogen worden. Met dank aan Lieven voor de tip! (★★★☆)
• Een nijlpaard kon lachen. Podcastserie over de ondergang van televisie quiz Waku Waku en de setdresser van die serie. Misschien is het omdat ik gewoon geen gevoel voor humor heb, maar ik had pas na een tijdje door dat het een satire is op podcastseries als Bob of De brand in het landhuis. En zo grappig vind ik deze van dik-hout-zaagt-men-planken humor eigenlijk niet. (★★☆☆)

2019

• How To F#€k Up An Airport. Berlin Brandenburg Airport (IATA-code BER) zou nu al het nieuwe vliegveld van Berlijn moeten zijn. Zou, want het ging oorspronkelijk open in 2011, maar die datum is inmiddels zes keer verplaatst. De opening staat nu op z’n vroegst voor herfst 2020 in de planning. Deze vierdelige podcast laat horen waarom het allemaal zo fout is gegaan. In de uitwerking schort er wel wat aan deze serie, maar het gegeven blijft boeien. (★★☆☆)
• The Mysterious Mr. Epstein. Afgelopen zomer stierf miljonair Jeffrey Epstein in een cel in New York. Hij zat vast vanwege een onderzoek waaruit bleek dat hij jarenlang tientallen minderjarige meisjes seksueel misbruikt had. Deze serie vertelt het hele verhaal van Epstein, soms zelfs gedramatiseerd. Wat over the top daardoor, maar niet minder schokkend en goed onderzocht. (★★★☆)
• De moord op Patrick. Serie over de in 2002 vermoorde tennisleraar Patrick van der Bolt. VPRO Argos-journalist Sanne Boer vertelt dat verhaal buitengewoon goed op een nuchtere en bondige wijze. Iets waar het nog wel eens aan ontbreekt bij andere podcasts in dit genre. Wat mij betreft een van de beste Nederlandse podcastseries die ik heb beluisterd, onbegrijpelijk dat hier niet meer aandacht voor is geweest. (★★★★)
• Dromen in Beton. Podcast bij de tentoonstelling in het Centraal Museum Utrecht over de bouw van Hoog Catharijne en Kanaleneiland. Een zeer interessant onderwerp, helaas niet zo’n interessante podcast. Er is geen enkele structuur, vooral veel geklets. Er wordt met namen en begrippen gestrooid zonder ze uit te leggen. Na tien minuten was ik er wel klaar mee. Jammer. (★☆☆☆)
• The Dream. Een podcast van 11 afleveringen waarin onderzoek wordt gedaan naar multi-level marketing, een legale vorm van verkoop via een soort piramidespel. Denk aan bedrijven als Herbalife. Zo interessant dat ik ’m in een week heb gebinged. (★★★☆)